Z danych zebranych przez miejskie instytucje wynika, że z roku na rok rośnie liczba osób doświadczających objawów depresyjnych, lękowych i psychosomatycznych. W Gdańsku w 2022 roku z opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień skorzystało niemal 32 tysiące osób, w tym około 4 tysiące dzieci i młodzieży. W samym Wojewódzkim Szpitalu Psychiatrycznym w Gdańsku tylko w jednym roku zdiagnozowano zaburzenia depresyjne u 722 osób.
Sytuacja jest szczególnie trudna wśród młodych mieszkańców – uczniów szkół podstawowych i średnich. Raport Młodzieżowej Rady Miasta Gdańska z 2024 roku ujawnia, że aż 87% nastolatków nie sięgnęłoby po pomoc specjalisty w sytuacji kryzysu psychicznego, a 60% deklaruje brak szczęścia w codziennym życiu. Tak wysokie wskaźniki izolacji emocjonalnej i braku zaufania do systemu pokazują, jak wiele jeszcze należy zrobić na poziomie edukacyjnym i terapeutycznym.
Wsparcie systemowe i jego ograniczenia
Władze lokalne w Gdańsku systematycznie zwiększają nakłady na wsparcie psychologiczne – w 2024 roku przeznaczono na ten cel ponad 4 mln zł, co stanowi niemal dwukrotność budżetu sprzed kilku lat. Mimo to, luka w dostępie do leczenia przekracza 80% – większość osób zmagających się z problemami psychicznymi nie otrzymuje pomocy, której potrzebują. Czas oczekiwania na pierwszą wizytę w poradni zdrowia psychicznego potrafi wynosić nawet cztery lata, co w kontekście stanów ostrych i kryzysowych jest nieakceptowalne.
Gdynia i Sopot również realizują lokalne programy wsparcia, m.in. poprzez działalność Ośrodków Interwencji Kryzysowej, poradni psychologiczno-pedagogicznych czy miejskich telefonów zaufania. W Gdyni działa specjalna linia oraz czat zaufania dla dzieci i młodzieży, a w Sopocie realizowane są konsultacje dla rodzin w kryzysie oraz specjalistyczne działania dla ofiar przemocy. Niemniej, mimo licznych placówek i projektów, ograniczona liczba specjalistów oraz duże obciążenie systemu powodują, że realna pomoc wciąż nie jest wystarczająco dostępna.
Problemy poszczególnych grup społecznych
Skala wyzwań psychicznych różni się w zależności od grupy społecznej. Dzieci i młodzież stanowią jedną z najbardziej narażonych grup – często pochodzą z rodzin z problemem alkoholowym, doświadczają przemocy domowej lub borykają się z trudnościami tożsamościowymi. W przypadku młodszych pacjentów szczególnie ważna jest szybka interwencja – jednak to właśnie oni najczęściej czekają miesiącami na pierwszą konsultację.
Dorośli zgłaszają się z powodów takich jak żałoba, utrata pracy, rozwód, wypalenie zawodowe czy chroniczny stres. Część z nich zmaga się z zaburzeniami lękowymi lub depresją, inni doświadczają kryzysów tożsamości lub trudności w relacjach międzyludzkich. Warto podkreślić, że duża liczba przypadków pozostaje niezgłoszona – osoby dorosłe często bagatelizują objawy psychiczne lub wstydzą się szukać pomocy.
Seniorzy, których w samym Gdańsku jest około 130 tysięcy, to grupa często niedostrzegana w publicznej debacie. Tymczasem dane pokazują, że aż jedna trzecia wszystkich prób samobójczych w mieście dotyczy osób powyżej 55. roku życia. Samotność, utrata bliskich, brak kontaktów społecznych – to czynniki istotnie pogarszające ich zdrowie psychiczne.
Głębsze spojrzenie na pracę terapeutów
W sytuacji, gdy sektor publiczny nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej opieki wszystkim potrzebującym, kluczową rolę odgrywają terapeuci prywatni. Doświadczona psycholożka Agnieszka Zielonka, działająca w Trójmieście, łączy wiedzę z zakresu psychologii klinicznej z praktycznym podejściem do pacjenta. Jej praca koncentruje się zarówno na dzieciach, jak i osobach dorosłych – w tym tych przeżywających przewlekłe trudności emocjonalne lub kryzysy życiowe.
Agnieszka Zielonka posiada doświadczenie w pracy z osobami w kryzysie, co umożliwia jej prowadzenie skutecznej terapii dostosowanej do indywidualnych potrzeb. Zrozumienie mechanizmów psychicznych, empatia oraz umiejętność budowania relacji terapeutycznej to elementy, które sprawiają, że wielu pacjentów odnajduje w tej pracy realne wsparcie. Dla osób, które nie mogą liczyć na szybką pomoc w ramach NFZ, tego rodzaju indywidualna opieka staje się nie tylko alternatywą, ale i często jedynym realnym źródłem pomocy.
Skutki braku pomocy
Brak wsparcia psychologicznego nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie jednostek i całej społeczności lokalnej. W województwie pomorskim w ciągu pięciu lat liczba prób samobójczych wzrosła trzykrotnie, a szczególnie dramatycznie przedstawia się sytuacja dzieci i młodzieży – coraz częściej obserwuje się samookaleczenia, myśli samobójcze i inne zachowania autodestrukcyjne. Wzrost ten dotyczy także seniorów, którzy często nie zgłaszają swoich problemów do czasu wystąpienia poważnych epizodów kryzysowych.
Wielu dorosłych, nie otrzymując pomocy, popada w uzależnienia, doświadcza wypalenia zawodowego lub nie radzi sobie z presją życia codziennego. Pojawiają się również trudności w relacjach rodzinnych, wzrost liczby rozwodów, konflikty domowe czy przemoc ekonomiczna. Z kolei dzieci pozbawione wsparcia emocjonalnego szukają akceptacji w grupach ryzykownych lub internetowych społecznościach, co nierzadko kończy się jeszcze większym zagubieniem.
Z perspektywy społecznej skutki są równie poważne – zwiększone koszty leczenia, przeciążenie instytucji publicznych, wzrost zachowań ryzykownych i dezintegracja wspólnot lokalnych. Niedostateczna edukacja w zakresie higieny psychicznej skutkuje opóźnioną diagnozą, co dodatkowo pogarsza przebieg leczenia.
Korzyści z terapii
Pomoc psychologiczna przynosi mierzalne i trwałe efekty, które wykraczają poza poprawę samopoczucia jednostki. Osoby objęte terapią uczą się lepszego rozumienia siebie, rozwijają umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami, a także poprawiają jakość swoich relacji. Psychoterapia to również narzędzie umożliwiające przetworzenie traum, żałoby, trudnych doświadczeń z dzieciństwa, co prowadzi do odbudowy wewnętrznej stabilności.
Regularny kontakt z terapeutą sprzyja rozwojowi osobistemu, budowaniu poczucia własnej wartości oraz tworzeniu realistycznych celów życiowych. Dla wielu osób gabinet terapeutyczny staje się bezpieczną przestrzenią, w której mogą wyrażać emocje, pracować nad sobą i odnajdywać sens w trudnych sytuacjach. W dłuższej perspektywie przekłada się to na lepsze funkcjonowanie społeczne, wyższą jakość życia i większą odporność psychiczną.
Terapia pełni również funkcję prewencyjną – osoby regularnie korzystające z pomocy psychologa rzadziej doświadczają nawrotów depresji, lepiej radzą sobie ze stresem i szybciej reagują na pierwsze objawy zaburzeń emocjonalnych. W tym kontekście rola profesjonalistów takich jak Agnieszka Zielonka nabiera szczególnego znaczenia – ich codzienna praca realnie wpływa na poprawę zdrowia psychicznego całych społeczności.
Lider zdrowia psychicznego?
Sytuacja zdrowia psychicznego w Trójmieście wymaga zdecydowanych i długofalowych działań. Konieczne jest nie tylko zwiększenie liczby specjalistów w placówkach publicznych i skrócenie kolejek, ale również dalszy rozwój edukacji psychologicznej i promocji zdrowia psychicznego wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. Wzmacnianie kompetencji emocjonalnych od najmłodszych lat to inwestycja w przyszłość, której nie można odkładać.
Równolegle należy docenić wkład specjalistów działających poza systemem publicznym, którzy swoją wiedzą i doświadczeniem – jak Agnieszka Zielonka – uzupełniają lukę w dostępności usług. Współpraca pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi może stanowić fundament nowoczesnego, skutecznego systemu wsparcia.
Trójmiasto, jako dynamicznie rozwijający się region, ma szansę stać się liderem w zakresie integracji zdrowia psychicznego z polityką społeczną. Aby tak się stało, potrzeba odwagi, determinacji oraz szerokiego zaangażowania – zarówno instytucji, jak i samych mieszkańców.
